Wat is de gemiddelde leeftijd van medewerkers in jouw organisatie? Als we kijken naar heel Nederland, komt die steeds hoger te liggen. Volgens het Centraal Bureau voor de Statistiek bestaat onze beroepsbevolking nu voor 19% uit medewerkers van 55 jaar of ouder. Maar wat betekent die vergrijzing op de werkvloer voor organisaties? Veel organisaties worstelen met de vraag hoe ze hun kennisoverdracht beter kunnen organiseren. In deze blog lees je meer over de uitdagingen waar organisaties door de vergrijzing mee kampen.
De twee oorzaken van vergrijzing
Er zijn twee oorzaken waardoor onze beroepsbevolking gemiddeld steeds ouder wordt. De eerste is wellicht een open deur, maar er zijn de laatste jaren gewoonweg meer ouderen bijgekomen. In 2003 telde Nederland 3 miljoen inwoners van 55-75 jaar, in 2016 waren dat er 4 miljoen (1).
Oorzaak twee heeft te maken met het feit dat we steeds langer doorwerken in een betaalde baan. De arbeidsparticipatie in deze leeftijdsgroep steeg van 27,2% in 2003 naar 39,3% in 2016 (2).
Grijze beroepen
De vergrijzing raakt alle sectoren, maar is het meest zichtbaar in de beroepen buschauffeur, trambestuurder, bibliothecaris en conservator. Hierin is ongeveer de helft van de medewerkers ouder dan 55 jaar (3).
Dreigende personeelstekorten
In de zorg gaat de vergrijzing waarschijnlijk juist meer banen brengen (4). Het UWV voorziet een tekort aan verpleegkundigen op mbo- en hbo-niveau. De gehandicaptenzorg verwacht dat het moeilijk wordt om genoeg Sociaal Pedagogische Hulpverleners aan te trekken.
Ook in het onderwijs ligt een personeelstekort op de loer. Veel leraren gaan de komende jaren met pensioen. Tegelijkertijd zijn er minder afgestudeerden van Pabo- en lerarenopleidingen; en dat terwijl er na 2020 weer meer nieuwe leerlingen bijkomen. Ook krijgen de transportsector en de logistieke branche het lastig om chauffeurs en logistieke mensen te werven, ondanks de toenemende automatisering.
Bestaat mijn baan straks nog?
Sommige werknemers voelen de automatisering en robotisering in veel sectoren als een bedreiging voor hun baan. Dat is deels terecht, want computers kunnen steeds meer werk uit handen nemen. Vooral administratieve functies vervallen hierdoor (5) - en dat terwijl door de technologische ontwikkelingen juist ook nieuwe banen ontstaan.
Wat brengt de vergrijzing op de werkvloer teweeg?
Geen organisatie kan bestaan zonder medewerkers. Behalve de moeite om vacatures in te vullen, levert de vergrijzing werkgevers nog meer kopzorgen op. De trends van langer doorwerken en meer ouderen in Nederland zetten de komende jaren verder door. In 2025 zal onze maatschappij meer ouderen tellen dan ooit tevoren (6). Daarnaast moeten we steeds langer doorwerken.
Tel die twee bij elkaar op en tadaah: in dit toekomstscenario spotten we de komende jaren steeds meer grijze kapsels op de werkvloer. En dat brengt uitdagingen mee voor hun werkgevers, namelijk:
- Zorgen dat medewerkers hun (veranderende) functie kunnen blijven uitvoeren.
- Kennis van ervaren medewerkers bewaren die met pensioen gaan.
- Medewerkers breder inzetbaar maken door de juiste continue scholing.
Kennisoverdracht belangrijker dan ooit
Je wilt natuurlijk dat medewerkers tot aan hun pensioen vitaal blijven. Tegelijk eisen technologische veranderingen dat organisaties wendbaar en flexibel zijn. Hoe zorg je dat medewerkers bijblijven en mee bewegen met de veranderende markt en organisatie?
Blijven leren is hier essentieel. Van verreweg de meeste organisaties horen wij dat ze problemen hebben met kennismanagement. De meeste organisaties lopen tegen de volgende problemen aan:
- Kennis verlaat de organisatie wanneer een medewerker met pensioen gaat;
- Kennis van pensionado belandt 'op de plank' omdat er nog geen opvolger is;
- Kennisuitwisseling tussen verschillende generaties is lastig;
- Hoge kosten voor inhuren van externe kennis omdat die intern mist.
Bronnen
(1) CBS, (2) CBS, (3) CBS, (4) UWV rapport 'Kansrijke beroepen: waar is de arbeidsmarkt krap?', (5) UWV rapport 'Kansrijke beroepen: waar is de arbeidsmarkt krap?', (6) Institute for the Future 'Living Longer Aging Well Map'
